مقدمه

1. اطلاعات تاریخی مربوط به جریان وجوه نقد می تواند در قضاوت نسبت به مبلغ ، زمان و میزان اطمینان از تحقق جریانهای وجوه نقد آتی به استفاده كنندگان صورتهای مالی كمك كند. اطلاعات مزبور، بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن جهت ایجاد وجه نقد و درنتیجه مشخص كننده كیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است. علاوه براین ، تحلیل گران و دیگر استفاده كنندگان اطلاعات مالی اغلب به طور رسمی یا غیر رسمی مدلهایی را برای ارزیابی و مقایسه ارزش فعلی جریانهای وجه نقد آتی واحدهای تجاری به كار می برند. اطلاعات تاریخی مربوط به جریان وجوه نقد می تواند جهت كنترل میزان دقت ارزیابیهای گذشته مفید واقع شود و رابطه بین فعالیتهای واحد تجاری و دریافتها و پرداختهای آن را نشان دهد.
2. ارزیابی فرصتها و مخاطرات فعالیت تجاری و وظیفه مباشرت مدیریت مستلزم درك ماهیت فعالیت تجاری از جمله نحوه ایجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاری است. ترازنامه ، صورتهای عملكرد مالی و صورت جریان وجوه نقد تواماً اطلاعاتی را در مورد وضعیت مالی ، عملكرد مالی و همچنین نقدینگی ، توانایی بازپرداخت بدهیها و انعطاف پذیری مالی فراهم می آورند. بدین لحاظ ایجاد ارتباط بین اطلاعات مندرج در صورت جریان وجوه نقد و اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی اساسی دیگر حائز اهمیت است.
3. اگرچه صورت جریان وجوه نقد اطلاعاتی را درباره جریانهای وجه نقد واحد تجاری طی دوره مالی مورد گزارش ارائه می كند، لیكن اطلاعات مزبور جهت ارزیابی جریانهای آتی وجه نقد كفایت نمی كند. برخی جریانهای وجه نقد ناشی از معاملاتی است كه در دوره های مالی قبل رخ داده و بعضاً انتظار می رود منجر به جریانهای وجه نقد دیگری در یكی از دوره های آتی گردد. بدین لحاظ برای ارزیابی جریان های وجه نقد آتی ، صورت جریان وجوه نقد معمولاً باید توأم با صورتهای عملكرد مالی و ترازنامه مورد استفاده قرار گیرد.
4. از آنجا كه صورت جریان وجوه نقد تحت تأثیر برخوردهای متفاوت حسابداری درخصوص معاملات و رویدادهای یكسان در سطح واحدهای تجاری مختلف نیست ، ارائه آن قابلیت مقایسه جنبه عملیاتی عملكرد مالی واحدهای تجاری مختلف را افزایش می دهد.
5. اطلاعات ارائه شده در صورت جریان وجوه نقد در مقایسه با صورتهای جریان وجوه مبتنی بر تغییر در سرمایه در گردش دارای مزایای زیر است :
الف. صورتهای جریان وجوه مبتنی بر تغییر در سرمایه در گردش ، ممكن است تغییرات مرتبط با نقدینگی و تداوم فعالیت را پنهان كند. برای مثال ، كاهش قابل ملاحظه در وجه نقد موجود ممكن است به خاطر افزایش در موجودی مواد و كالا یا بدهكاران پنهان بماند. بدین ترتیب ، واحدهای تجاری ممكن است علی رغم گزارش افزایش در سرمایه در گردش ، دچار مشكل نقدینگی شوند. به گونه ای مشابه ، كاهش در سرمایه در گردش لزوماً بیانگر كمبود نقدینگی و خطر توقف فعالیت واحد تجاری نیست.
ب. كنترل وجوه نقد، یك ویژگی معمول فعالیت تجاری است و یك تكنیك تخصصی حسابداری به شمار نمی رود. بدین لحاظ جریان وجوه نقد مفهومی است كه در مقایسه با تغییرات در سرمایه در گردش از درك و پذیرش بیشتری برخوردار است.
ج. در مدلهای ارزیابی واحدهای تجاری ، وجه نقد به عنوان یك داده مستقیم كاربرد دارد و لذا جریانهای تاریخی وجه نقد می تواند در این گونه موارد كه اطلاعات مربوط به جریان وجوه مبتنی بر تغییر در سرمایه درگردش فاقد كاربرد است ، مورد استفاده قرار گیرد.
د. صورتهای جریان وجوه مبتنی بر تغییر در سرمایه در گردش عمدتاً متكی به تفاوت اقلام دو ترازنامه واحد تجاری است و درنتیجه حاوی اطلاعات جدیدی نیست و تنها اطلاعات موجود را با آرایش متفاوتی ارائه می كند. صورت جریان وجوه نقد و یادداشتهای توضیحی مربوط متضمن اطلاعاتی است كه در صورتهای جریان وجوه مبتنی بر تغییرات در سرمایه در گردش افشا نمی شود.

دامنه‌ كاربرد

6. كلیه‌ واحدهای‌ تجاری‌ باید صورت‌ جریان‌ وجوه نقد را طبق‌ الزامات‌ مندرج‌ در این‌ استاندارد
تهیه‌ و آن‌ را به عنوان‌ یك‌ صورت‌ مالی‌ مستقل‌ به‌ همراه‌ سایر صورتهای‌ مالی‌ ارائه‌ كنند.

7. استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ نیازمند اطلاعاتی‌ در خصوص‌ چگونگی‌ ایجاد و مصرف‌ وجه نقد توسط‌ واحد تجاری‌ هستند. این‌ نیاز صرف‌ نظر از ماهیت‌ فعالیتهای‌ واحد تجاری‌ و تلقی‌ یا عدم‌ تلقی‌ وجه نقد به عنوان‌ محصول‌ واحد تجاری‌، وجود دارد، چرا كه‌ علی‌رغم‌ تفاوت‌ این‌ واحدها از لحاظ‌ فعالیتهای‌ اصلی‌ درآمد زا، نیاز آنها به‌ وجه نقد عمدتاً از دلایل‌ مشابهی‌ ناشی‌ می‌شود. به عبارت‌ دیگر واحدهای‌ تجاری‌ جهت‌ هدایت‌ عملیات‌، تسویه‌ تعهدات‌ و پرداخت‌ سود سهام‌ تماماً به‌ وجه نقد نیاز دارند.

8. ممكن‌ است‌ استدلال‌ شود كه‌ در مورد بانكها، وجه نقد حكم‌ موجودی‌ كالا را دارد و به‌ جای‌ ارائـه‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد، ارائـه‌ اطلاعاتی‌ در زمینه‌ منابع‌ سرمایه‌ای‌ بانك‌ مفیدتر خواهد بود. گرچه‌ منابع‌ سرمایه‌ای‌ شاخصی‌ مهم‌ برای‌ ارزیابی‌ تداوم‌ عملیات‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ بانكهاست‌، با این‌حال‌ اعتقاد بر این‌ است‌ كه‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد اطلاعات‌ مفیدی‌ در مورد منابع‌ وجه نقد و نحوه‌ استفاده‌ از آن‌ در اختیار استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ قرار می‌دهد. با این‌ حال‌ ارائـه‌ اطلاعات‌ درباره‌ جریانهای‌ وجه نقد ناخالص‌ عملیاتی‌ توسط‌ بانكها برای‌ استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ مفید نخواهد بود، چرا كه‌ جریانهای‌ وجه نقد ناخالص‌ عملیاتی‌ اغلب‌ ناشی از تصمیمات‌ اشخاص‌ ثالث‌ از قبیل‌ سپرده‌گذاران‌ و دریافت‌كنندگان‌ تسهیلات‌ مالی‌ است‌ و این‌ جریانهای‌ وجه نقد خارج‌ از كنترل‌ روزمره‌ مدیریت‌ بانك‌ است‌. بدین‌ لحاظ‌ در ارتباط‌ با بانكها اعتقاد بر این‌ است‌ كه‌ گزارش‌ خالص‌ جریان‌ وجوه نقد عملیاتی‌ همراه‌ با ارائـه‌ اطلاعاتی‌ در مورد جریان‌ وجوه نقد ناشی از فعالیتهای‌ سرمایه‌گذاری‌ و تأمین‌ مالی‌ بانك‌ می‌تواند برای‌ استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ بانكها مفید واقع‌ شود. بدین‌ لحاظ‌ بانكها نیز در دامنه‌ كاربرد این‌ استاندارد واقع‌ می‌شود. نمونه‌ای‌ از صورت‌ جریان‌ وجوه نقد بانكها برمبنای‌ مورد اشاره‌، در پیوست‌ شماره‌ 3 این‌ استاندارد ارائه‌ شده‌ است‌.

9. در مورد شركتهای‌ بیمه‌ نیز ممكن‌ است‌ استدلال‌ شود كه‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد، اطلاعات‌ مفیدی‌ ارائه‌ نمی‌كند، چرا كه‌ برخلاف‌ شركتهای‌ تولیدی‌، جریانهای‌ ورودی‌ وجه نقدشركتهای‌ بیمه‌، مربوط‌ به‌ حق‌ بیمه‌های‌ دریافتی‌ است‌كه‌ بنابر ماهیت‌، مقدم‌ بر جریانهای‌ خروجی‌ وجه نقد مربوط‌ به‌ خسارتهای‌ پرداختی‌ است‌ و این‌ تقدم‌ و تأخر
گاه‌ در حدی‌ است‌ كه‌ جریانهای‌ ورودی‌ و خروجی‌ از لحاظ‌ زمانی‌ از یكدیگر فاصله‌ زیادی‌ دارند و لذا صورت‌ جریان‌ وجوه نقد نمی‌تواند اطلاعات‌ مفیدی‌ در مورد نقدینگی‌، تداوم‌ عملیات‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ شركتهای‌ بیمه‌ ارائه‌ كند. علی‌رغم‌ توجیهات‌ بالا، اعتقاد بر این‌ است‌ كه‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد هرگاه‌ توأم‌ با صورتهای‌ عملكرد مالی‌ و ترازنامه‌ به‌ كار گرفته‌ شود، تصویری‌ جامع‌ از عملكرد مالی‌، وضعیت‌ مالی‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ شركتهای‌ بیمه‌ ارائه‌ می‌كند. با این‌ حال‌ هرگاه‌ جریانهای‌ وجوه نقد ناشی از بیمه‌های‌ بلندمدت‌ از قبیل‌ بیمه‌ عمر و بیمه‌ بازنشستگی‌ به‌ گونه‌ای‌ اتكا پذیر قابل‌ تفكیك‌ از جریانهای‌ نقدی‌ مربوط‌ به‌ سایر فعالیتهای‌ شركت‌ باشد (مثلاً از طریق‌ نگهداری‌ حسابهای‌ مستقل‌ جهت‌ فعالیتهای‌ مربوط‌)، انعكاس‌ آنها در متن‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد توصیه‌ نمی‌شود، مگرآنكه‌ این‌ جریانهای‌ نقدی‌ مربوط‌ به‌ خود شركت‌ بیمه‌ باشد و مواردی‌ از قبیل‌ برداشت‌ وجه نقد از وجوه‌ مربوط‌ به‌ حسابهای‌ مستقل‌ بلندمدت‌ توسط‌ شركت‌ را شامل‌ شود.

10. حذف‌ برخی‌ جریانهای‌ نقدی‌ از صورت‌ جریان‌ وجوه نقد شركتهای‌ بیمه‌ به‌ شرح‌ بند9، به‌ دلیل‌ عدم‌ ارتباط‌ مستقیم‌ با ارزیابی‌ انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ واحد تجاری‌ صورت‌ می‌پذیرد. با این حال‌ ممكن‌ است‌ استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ شركتهای‌ بیمه‌ نیاز به‌ اطلاعاتی‌ در مورد كل‌ داراییهای‌ نقدگونه‌ این‌ شركتها جهت‌ تصمیم‌گیری‌ در مورد نقدینگی‌ بلندمدت‌ و تداوم‌ عملیات‌ آنها داشته‌ باشند. در چنین‌ شرایطی‌ می‌توان‌ اطلاعات‌ اضافی‌ را درمورد گردش‌ آن‌ دسته‌ از داراییهای‌ نقدگونه‌ كه‌ جریان‌ نقدی‌ مرتبط‌ با آنها در صورت‌ جریان‌ وجوه نقد ارائه‌ نشده‌ است‌، در اختیار استفاده‌كنندگان‌ صورتهای‌ مالی‌ قرار داد.