اصول حسابداری
ماهیت اصول حسابداری كه اغلب زبان تجارت خوانده می شود ، روشهایی است قراردادی كه توسط كارشناسان و استادان حسابداری و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده ، به تدریج مورد قبول همگان قرار گرفته است و قابل تغییر و تصحیح می باشد.
اصول اطلاعات حسابداری
اطلاعات حسابداری ، یك سری اطلاعات مالی مربوط به مبادلات یك واحد تجاری است ، كه بر حسب واحد پول بیان می گردد. برای ثبت آن از سیستم دستی ، مكانیكی و یا الكترونیكی استفاده می كنند.
ویژگی های اطلاعات حسابداری عبارت است از
- مربوط بودن (یعنی اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری نسبت به یك مسئله مؤثر باشند. )
- به موقع بودن (یعنی در وقت مناسب و زمانی كه دارای ارزش است ، در اختیار قرار گیرند. )
- صحیح بودن (یعنی بیان كنندة واقعیات بوده و دقیق و كامل و قابل اعتماد باشند. )
- قابل مقایسه بودن (یعنی به ترتیبی ارائه گردند كه با موارد مشابه سالهای قبل و یا موارد همانند سایر مؤسسات قابل مقایسه باشند. )
فعالیت های مالی اصول حسابداری
- آن دسته فعالیتهایی است كه به طریقی موجب تغییراتی در دارایی ، بدهی و یا سرمایه یك شخص یا مؤسسه می گردد. فعالیتهای مالی هر مؤسسه كه در واقع مبادلات تجاری می باشند ، اساس و مبنای عملیات حسابداری آن مؤسسه محسوب می شوند.
شخصیت حسابداری
- در اصول حسابداری ، هر واحد اقتصادی به عنوان یك واحد مجزا از مالك (مالكان) آن و سایر مؤسسات در نظر گرفته می شود. این واحد اقتصادی كه به فعالیتهای مالی می پردازد و مدارك و اسناد مربوط به این فعالیتها را به طور جداگانه نگهداری می نماید ، یك شخصیت حسابداری به حساب می آید.
تعاریف حسابداری
- « حسابداری عبارتست از فرآیند تشخیص ، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی كه برای استفاده كنندگان اطلاعات مزبور ، امكان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد. به عبارت دیگر حسابداری خدمتی است كه با فراهم كردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران ، پرداخت كنندگان مالیات ، اداره كنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد. »
- « اصول حسابداری عبارتست از فن تفسیر ، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. »
مراحل اصول حسابداری
فرآیند حسابداری به ترتیب دارای چهار مرحله می باشد:
- ثبت فعالیتهای مالی
- طبقه‌بندی اقلام ثبت شده
- خلاصه كردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش
- تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
ثبت فعالیتهای مالی در اصول حسابداری
- در این مرحله كلیه داد و ستدها و فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع در دفتری به نام دفتر روزنامه ثبت می شود. در هر كشور فعالیتهای مالی بر حسب واحد پول همان كشور در دفاتر ثبت می گردد. (مثلاً در ایران بر حسب ریال و آمریكا بر حسب دلار در دفاتر ثبت می گردد. )
طبقه‌بندی اقلام ثبت شده
در این مرحله اقلام ثبت شده در دفتر روزنامه ، به حسابهای مختلف در دفتر دیگری به نام دفتر كل انتقال می یابند.
خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش
مرحله خلاصه كردن عبارتست از تركیب و تنظیم نتیجة حسابهای دفتر كل به نحوی كه حداكثر اطلاعات مورد نیاز به طور خلاصه و ساده به دست آید. در این مرحله مهمترین صورتها یا گزارش‌ها مالی عبارت است از :
- ترازنامه (وضعیت دارایی ، بدهی و سرمایه را نشان می دهد. )
- صورت سود و زیان (میزان سود و زیان مؤسسه را با توجه به درآمد و هزینه برای مدتی معین نشان می دهد. )
- صورت حقوق صاحبان سرمایه (تغییرات سرمایه صاحبان مؤسسه را به دارایی آن مؤسسه برای مدتی معین نشان می دهد. )
تفسیر نتایج حاصل از بررسی اقلام خلاصه شده در اصول حسابداری
در این مرحله ، اعداد مندرج در صورتهای مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
تقسیم استفاده كنندگان اطلاعات و گزارشهای حسابداری
- استفاده كنندگان داخلی یا درون سازمانی (عمدتاً مدیران اجرایی می باشند. )
- استفاده كنندگان خارجی یا برون سازمانی (صاحبان سرمایه ، دولتها ، بستانكاران ، بانكها ، رقبا ، سرمایه گذاران بالقوه و …. )
دلایل استفاده مدیران مؤسسات از صورتها و گزارش‌ها مالی
مدیران مؤسسات با مطالعه و تجزیه و تحلیل صورتهای مالی با توجه به اصول حسابداری به نقایص كار خود پی می برند و این امر را در برنامه ریزیهای آینده مؤسسه مد نظر قرار می دهند.
دلایل استفاده صاحبان سرمایه مؤسسات از صورتها و گزارش‌ها مالی
صاحبان سرمایه همواره علاقمند هستند از وضعیت مالی مؤسسه خود مطلع باشند و این امر تنها از طریق صورتهای مالی امكانپذیر است. آنها با بررسی نتایج حاصله از این صورتها ، به كفایت مدیرانی كه به كار گمارده اند پی می برند.
دلایل استفاده دولتها از صورتها و گزارش‌ها مالی
دولتها از دوجهت علاقه مند به اطلاع از وضعیت مالی مؤسسات بازرگانی و انتفاعی می باشند. اولین دلیل را می توان تعیین میزان مالیات بر درآمد دانست و دلیل دیگر را می توان تنظیم و تدوین مقررات و قوانین برنامه های جدید اقتصادی و رفع نقایص برنامه های گذشته ذكر نمود.
دلایل استفاده بستانكاران از صورتها و گزارش‌ها مالی
بستانكاران همواره ع/لاقمند هستند از وضعیت مالی مؤسسات ، به جهت آگاهی از میزان اعتبار آنها و اینكه تا چه حد می توانند آنها را طرف معامله قرار دهند ، اطلاع داشته باشند.
دلایل استفاده بانكها از صورتها و گزارش‌ها مالی
بانكها معمولاً درموقع پرداخت اعتبار (وام) به مؤسسات بازرگانی و انتفاعی به منظور اطلاع و بررسی وضعیت مالی آنها ترازنامه و سایر صورتهای مالی آنها را مطالبه می نمایند.
دلایل استفاده رقبا از صورتها و گزارش‌ها مالی
در اصول حسابداری رقبا معمولاً در سیستم اقتصاد آزاد و سرمایه داری ، هر مؤسسه ای سعی می كنند از وضعیت مالی رقبای خود اطلاع داشته باشند تا بتوانند سیاست اقتصادی مناسبی را اتخاذ نموده ، از نظر تحصیل سود و دست یابی به بازار از دیگران پیشی بگیرند.
دلایل استفاده اشخاصی كه مایل به سرمایه گذاری در مؤسسات خصوصی اند از صورتها و گزارش‌ها مالی
از آنجائیكه مبنای اصلی سرمایه گذاری افراد در مؤسسات بازرگانی ، تحصیل سود بیشتر است. در نتیجه همواره قبل از سرمایه گذاری علاقمند به بررسی صورتهای مالی مؤسسه مذكور می باشند.
