ارزش دفتری یعنی چه ؟

در علوم مالی بحثی به نام ارزش دفتری ، اسمی ، بازار ، متعارف و اینکه تعریف آن چیست وجود دارد که در این مقاله تلاش شده است در این رابطه اطلاعاتی در اختیار خوانندگان قرار گیرد. ارزش دفتری به این معنی است که حقوق سهامداران در ترازنامه را بر تعداد سهام تقسیم کنیم و از عددی که بدست می آید اگر شرایطی پیش آمد و شرکت دچار انحلال شد پس از پرداخت تمام بدهی های شرکت به ازای هرسهم نصیب صاحبان سهام می شود.

به عبارت دیگر اگر تمام بدهی های یک شرکت را باهم جمع کنیم و از طرفی دارایی های آن سازمان را هم با هم جمع کنیم و عدد اول را از عدد دوم کم کنیم، مبلغی که ماشین حساب نشان می دهد مجموع ارزش سرمایه صاحبان سهام آن شرکت یا به بیان دقیق تر مجموع حقوق سهامداران آن سازمان خواهد بود. اگر مبلغ حقوق سهامداران شرکت را بر تعداد سهام آن مجموعه تقسیم کنیم، ارزش دفتری هر سهم باتوجه به عدد بدست آمده ، بدست می آید.

ارزش دفتری تعاریف مختلفی دارد، ما در بالا توضیحاتی درباره آن دادیم و در ادامه هم تعاریف دیگر آن را بیان می کنیم:

هر دارایی در ترازنامه براساس یک ارزش ثبت می شود. برای محاسبه این ارزش که به آن ارزش دفتری می گویند باید استهلاک انباشته شده آن دارایی را از هزینه ی آن کم کنیم.

پس از اینکه دارایی های نامشهود (مثل ثبت اختراع، سرقفلی و …) و بدهی های یک سازمان را از مجموع دارایی های آن سازمان کسر کنیم ارزش خالص هر دارایی آن نهاد حاصل می شود که به این ارزش، ارزش دفتری می گویند.

عددی که معمولا به صورت خالص یا ناخالص است و هزینه هایی مانند هزینه معامله، مالیات فروش، هزینه خدمات و … را در بر می گیرد هزینه سپرده اولیه برای یک سرمایه گذاری نام دارد. به این مبلغ، ارزش دفتری می گویند

ممکن است ارزش دفتری را با عبارت” خالص ارزش دفتری” یا” NBV” هم در سازمان بشنوید یا ببینید.

ارزش اسمی :

ارزشی که عرضه اولیه سهام یک شرکت براساس آن قیمت انجام می شود ارزش اسمی یک سهم نام دارد. در بورس ایران هر سهم با ارزش اسمی پذیرفته شده 100 تومان (یک هزار ریال) شناخته می شود. عدد ارزش اسمی بر روی برگه های سهام درج می شود.

در ادامه تعریف انواع ارزش سهام و ارزش دفتری چیست به سراغ تعریف ارزش بازار می رویم:

ارزش بازار :

هنگامی که یک سهام در بورس قصد معامله شدن دارد برطبق قوانین بورس باید براساس یک قیمت تعیین شده معامله صورت گیرد. به این قیمت تعیین شده، قیمت معاملاتی یا واژه رایج تر آن” ارزش بازار” می گویند. در تصور عموم چون ارزش اسمی هر سهم در بورس 100 تومان است تصور این است که در هنگام معامله، آن سهم براساس قیمت اسمی معامله می شود اما در حقیقت اینطور نیست و سهام اغلب شرکت ها بر اساس ارزش بازار معامله می شود و ارزش سهمی و ارزش دفتری دخالت ندارد.

فرمول تعیین قیمتی که سهم در بازار بورس معامله می شود این است که تا چه میزان یک سهم در بورس خواهان دارد و میزان عرضه و تقاضا برای آن چقدر است. به عنوان مثال تصور کنید عملکرد یک شرکت به طوری خوب بوده است که سرمایه گذاران زیادی تقاضای خرید سهام آن شرکت را داده اند. بنابراین ارزش آن شرکت در بورس چون متقاضی زیاد شده است ممکن است تا چندین برابر قیمت اسمی افزایش یابد. دقیقا در طرف مقابل آن، اگر شرکتی عملکرد رو به پایینی داشته باشد سرمایه گذاران تمایلی برای خرید سهام آن شرکت ندارند و عرضه شرکت افزایش می یابد بدون اینکه تقاضا برای آن افزایش یابد. بدین ترتیب قیمت سهم کاهش یافته و حتی شاید به زیر قیمت اسمی ِ 100 تومان هم برسد. بنابراین ارزش بازاری هر سهم که براساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود دارای اهمیت است.

ارزش متعارف چیست ؟

در تعریف ارزش متعارف یا ارزش منصفانه می گوییم زمانی که فروشنده و خریدار یک مبلغ منصفانه ای را بین خود توافق کنند می توانند در معامله ای حقیقی و در شرایط عادی یک دارایی را مبادله کنند. در این صورت اگر خریدار یا فروشنده در سلامت روانی کامل نباشد یا معامله در شرایط غیر عادی صورت پذیرد، ارزش متعارف ، دفتری ، اسمی ، … در آن معامله به رسمیت شناخته نمی شود.

ارزش متعارف چگونه تعیین می‌شود؟

استاندارد شماره ۱۵۷هیات تدوین استانداردهای حسابداری یک ساختار سلسله مراتبی را با استفاده از سه سطح از شیوه تعیین ارزش به کار می برد و بدین ترتیب سعی در بازکردن مفهوم ارزش متعارف و ارائه راه‌کاری اجرایی در این خصوص دارد. هدف این هیئت در تمامی سطوح یکسان و مشخص است و آن تعیین ارزش منصفانه یک مبادله اقتصادی است. (توضیح اینکه بازارهای سرمایه به بازارهای با سطح کارایی قوی، نیمه قوی و ضعیف تقسیم‌بندی می‌شود).

در سطح یک قیمت ، دارایی یا بدهی مورد ارزش‌گذاری یک مظنه قیمت را  دارا هستند و به سهولت اطلاعات آن در دسترس و همگانی است، بنابراین مشکلی برای ارزش‌گذاری وجود ندارد، بنابراین در این روش از روش‌های موجود ارزش‌گذاری مثلا نسبت« پی به ایی» یا مدل قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای به صورت غیرمستقیم ارزش دارایی یا بدهی به دست می‌آید. در مواردی که هیچ یک از این دو سطح نتوانست به ارزشیابی دارایی یا بدهی کمک کند، به ناچار از ورودی‌های نامشهود مثلا تحلیل‌های مدیریتی موجود در داخل بنگاه برای ارزش‌گذاری استفاده می‌شود.

بنابراین نقطه شروع ارزش‌گذاری (یافتن بدیل برای مفهوم ارزش متعارف) سطح یک و نقطه پایانی سطح ۳ است. بنابراین طیفی از ارزش‌ها بین روش‌های مشهود (عینی) تا نامشهود (ذهنی) ماخوذه از بازارهای کارا تا ناکارا وجود دارد که همه اینها ارزش متعارف تلقی می‌شود.

سعی شد در این مقاله اطلاعاتی هرچند مختصر و مفید درباره اینکه ارزش دفتری و سایر ارزش های سهام چیست و چگونه محاسبه می شوند داده شود.