استاندارد حسابداری شماره 3 – درآمد عملیاتی
مقدمـه
1. بنابر تعریف ارائه شده در فصل سوم مفاهیم نظری گزارشگری مالی، درآمد عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه بجز مواردی كه به آورده صاحبان سرمایه مربوط می‌شود. مفهوم درآمد، هر دو گروه” درآمد عملیاتی“ و” درآمد غیرعملیاتی“ را در برمی‌گیرد. درآمـد عملیاتی عبـارت از درآمدی است كـه از فعالیتهای اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می‌گردد و با عناوین مختلفی از قبیل فروش، حق‌الزحمه، سود تضمین شده، سود سهام و حق امتیاز مورد اشاره قرار می‌گیرد.
2. مبحث اصلی در حسابداری درآمد عملیاتی عمدتاً معطوف به تعیین زمان شناخت درآمد عملیاتی است. درآمد عملیاتی زمانی شناسایی می‌شود كه شواهد كافی مبنی‌بر وقوع یك جریان آتی ورودی منافع اقتصادی وجود داشته باشد (یعنی جریان منافع اقتصادی مرتبط با درآمد عملیاتی به درون واحد تجاری محتمل باشد) و این منافع را بتوان به‌گونه‌ای اتكاپذیر اندازه‌گیری كرد.
دامنه كاربرد
3. این استاندارد باید برای حسابداری درآمد عملیاتی حاصل از معاملات و رویدادهای زیر بكار گرفته شود:
الف. فروش كالا،
ب. ارائـه خدمات، و
ج. استفاده دیگران از داراییهای واحد تجاری كه مولد سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام است.
4. كالا شامل كالای تولید شده توسط واحد تجاری برای فروش و همچنین كالای خریداری شده جهت فروش مجدد از قبیل كالای خریداری شده توسط یك واحد بازرگانی یا زمین و سایر املاك نگهداری شده برای فروش مجدد است.
5. ارائـه خدمـات، معمولا متضمن اجـرای وظیفـه‌ای مورد توافق طی مدتی معیـن توسط واحد تجاری است. خدمات ممكن است طی یك یا چند دوره مالی ارائه شود. برخی از پیمانهای ارائـه خدمات ماهیتاً از نوع پیمانهای بلندمدت است. درآمد عملیاتی حاصل از چنین پیمانهایی، طبق استاندارد حسابداری شماره 9 با عنوان حسابداری پیمانهای بلندمدت شناسایی می‌شود.
6. استفاده دیگران از داراییهای واحد تجاری منجر به تحصیل درآمدهای عملیاتی زیر می‌شود:
الف. سـود تضمین شـده: مبالغی كـه بابت استفـاده از وجـوه نقـد یا معادل وجه نقد واحد تجاری مطالبه می‌شود،
ب. درآمد حق امتیاز : مبالغی كه بابت استفاده از داراییهای غیرجاری واحد تجاری نظیر امتیاز ساخت، علایم تجاری، حق انتشار و نرم‌افزار رایانه‌ای مطالبه می‌شود، و
ج. سود سهام: مبالغی از سود توزیع شده واحد سرمایه‌پذیر كه متناسب با سهم‌الشركه واحد تجاری عاید آن می‌شود.
7. در این استاندارد، درآمـد عملیاتی حاصل از موارد زیر مطرح نمی‌شود:
الف. سود سهام حاصل از سرمایه‌گذاریهایی كه به روش ارزش ویژه به حساب گرفته می‌شود،
ب. پیمانهای بلندمدت (رجوع شود به استاندارد حسابداری شماره 9 با عنوان حسابداری پیمانهای بلندمدت)،
ج. قراردادهای اجاره،
د. كمكهای بلاعوض و سایر كمكهای مشابه دولتی (رجوع شود به استاندارد حسابداری شماره 10 با عنوان حسابداری كمكهای بلاعوض دولت)،
ﻫ. قراردادهای بیمه در شركتهای بیمه،
و. افزایش طبیعی حیوانات پرورشی و محصولات كشاورزی و جنگلی،
ز. استخراج مواد معدنی، و
ح. تغییر ارزش سایر داراییهای جاری از قبیل سرمایه‌گذاریها (در مؤسسات تخصصی سرمایه‌گذاری) یا سرمایه‌گذاری در املاك در واحدهای تجاری كه به خرید و فروش املاك اشتغال دارند.
