ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری مدیریت و نقش آن در تصمیم‌گیری مدیریت

مقدمه

در رابطه با روش های برآورد مطالبات (حساب های دریافتنی) در بسیاری از واحدهای تجاری، فروش های نسیه به مشتریان ، در براورد مطالبات منبع عمده درآمد فروش محسوب می شود، تاجایی که می توان گفت تقریبا کلیه کالاها و خدمات به‌طور نسیه به فروش می رسند.

اجرای چنین سیاستی در بازار فروش موجب می شود که در ترازنامه موسسات بازرگانی مبالغ عمده ای تحت عنوان ((مطالبات)) که شامل ((حساب ها و اسناد دریافتنی)) است، مشاهده گردد.

به‌طور کلی حساب ها و اسناد دریافتنی عبارت است از مطالبات واحد تجاری برحسب وجه نقد، کالا و یا خدمات.

اصطلاح ((حساب های دریافتنی)) یا ((بدهکاران)) به معنای آن گروه از مطالبات تجاری موسسه می باشد که مستند به اسناد تجاری نیستند. و یا به عبارت دیگر ایجاد این حساب معمولا ناشی از فروش کالا یا انجام خدمات به افراد و موسسات می باشد، که در مقابل آن سفته، برات و یا سند دیگری از آنان دریافت نشده است. به‌طوری که می‌دانید روش های برآورد مطالبات (حساب های دریافتنی) در ترازنامه جزو داراییهای جاری طبقه‌بندی می شوند.

در فروش های نسیه علی رغم دقتی که در مورد اعتبار مشتریان به عمل می آید، باز هم ممکن است که برخی مطالبات به حیطه وصول درنیاید. بنابراین لازم است که در پایان هر دوره مالی آن دسته از حساب های دریافتنی که لاوصول و یا مشکوک الوصول می باشند،شناسایی و ثبت های اصلاحی لازم انجام شود.

در بیشتر واحدهای تجاری مطالبات به طور عمده از فروش کالا و خدمات طی عملیات عادی مستمر تجاری ایجاد می شود، که این گروه از دریافتنی ها، را ((مطالبات تجاری)) می نامند. علاوه بر این، مطالبات دیگری نیز ممکن است ایجاد شود که رابطه مستقیم با عملیات عادی واحد تجاری ندارد، که این گونه مطالبات را ((سایرمطالبات)) یا ((مطالبات متفرقه)) می نامند.

انواع مطالبات

گرچه کلمه مطالبات غالبا به معنای حساب ((بدهکاران)) و یا ((حساب های دریافتنی)) به کار می رود؛ لکن در معنای اعم خود ((مطالبات)) شامل دو گروه اصلی ((حساب های دریافتنی)) و ((اسناد دریافتنی)) می باشد.

در این فصل حسابداری و کنترل های داخلی مطالبات که شامل حساب ها و اسناد دریافتنی است، مورد بحث قرار می گیرد.

مطالبات از نظر امکان وصول یا عدم وصول به 3 دسته تقسیم می شود :

الف) حتمی الوصول : حتما وصول می شوند و امکان عدم وصول آنها صفر است.

ب) لاوصول : امکان وصول آنها تقریبا صفر و ناممکن است.

ج) مشکوک الوصول : در وصول یا عدم وصول آنها مشکوک و مردودیم.

از ابهامی که در عبارت ((حساب های دریافتنی)) هست نباید غافل بود، زیرا اصولا هر نوع طلبی که بدهکار در قبال آن سند معتبری به بستانکار نداده باشد، از دیدگاه بستانکار حساب دریافتنی است.

ارزشیابی حساب های دریافتنی

در فروش نسیه غالبا سعی می شود که به وسیله تحقیق از منابع مختلف و همچنین مطالعه صورت حساب های مشتریان، فقط به اشخاصی که معتبر شناخته می شوند کالا و خدمات به‌طور نسیه فروخته شود. اما با وجود تمامی این تدابیر و دقت فراوانی که هنگام فروش کالا یا خدمت به افراد و موسسات به عمل می آید باز هم ممکن است برخی از حساب های دریافتنی به حیطه وصول درنیاید و به اصطلاح ((سوخت)) شود. بنا بر این، لازم است که در اجرای ((اصل واقعیت)) و ((اصل تطابق با درآمد)) در پایان هر دوره مالی آن دسته ازحساب های دریافتنی که ((لاوصول)) و یا ((مشکوک الوصول)) می باشند، شناسایی و ثبت های اصلاحی لازم انجام شود.

چنانچه در ارزشیابی دقیق حساب های دریافتنی دقت کافی به کار نرود، ممکن است که صورت های مالی تهیه شده طی دوره های مختلف،گمراه کننده باشند و یا به عبارت دیگر این گونه صورت های مالی واقعیت های موجود را نشان می دهد. بنابراین در ارزیابی حساب های دریافتنی باید زیان های احتمالی ناشی از سوخت مطالبات برآورد و ذخیره مناسبی برای آن منظور شود.

بدین ترتیب، مهمترین ذخیره ای که همیشه لازم و ضروری می باشد ((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول)) است.

براورد مطالبات مبلغ ((ذخیره مطالبات مشکوک الوصول)) با چهار روش به شرح ذیل برآورده می شود:

1) براورد مطالبات بر مبنای خالص فروش های نسیه.

2) براورد مطالبات بر مبنای مجموع فروش های نقد و نسیه.

3) براورد مطالبات بر مبنای درصدی ازمجموع حساب های دریافتنی.

4) برآورد بر مبنای تحلیل زمانی حساب های دریافتنی.